Reactie op de stelling Stelling: ‘Het primaire doel van de filosofie is kennis te vergaren.’
In Twijfel, Editie 9 (februari 2015)

“Ik ben het volledig met de stelling eens,

met een paar voor de hand liggende kanttekeningen.

Het eerste deel van de zin: ‘Het primaire doel’ heeft hier natuurlijk wel wat meer lading, dan wanneer je zegt dat ‘de prinses redden’ het primaire doel is bij Super Mario. Dit mag dus niet te smal worden begrepen. Door bijvoorbeeld alle mogelijke opvattingen die binnen ‘de filosofie’ hierover bestaan, mee te nemen, openbaart zich al een veel ruimere strekking. En in beginsel is dat de strekking om vanuit te gaan.

Ook het laatste deel van de zin ‘is kennis vergaren’ heeft een kanttekening nodig. ‘Kennis’ is nog redelijk direct te vatten. Daar is in de filosofie vrij veel expliciet over gezegd, dus als we dat allemaal meenemen, dan is dat geregeld. ‘Vergaren’ ligt echter lastiger. Dit moet natuurlijk meer zijn dan een botte toename van dingen, alsof het om goudstaven gaat, of postzegels, of afgeknipte teennagels. Elke kwalitatief verschillende opvatting, waardoor iets met welke reden dan ook een voortgang kan lijken, blijken of zelfs afwijzen, hoort er in principe bij.

Tenslotte is het middelste deel van de zin ‘van de filosofie’ glashelder. Er zijn maar twee dingen waar alle filosofen het over eens zijn en één daarvan is dat ze aan ‘filosofie’ doen. Daar moeten we niks over willen zeggen.

Deze voor de hand liggende kanttekeningen in acht nemende, zie ik geen enkele reden om het niet met de stelling eens te zijn.”

Wat is filosofie volgens u?

“Dat weet ik eerlijk gezegd niet precies, maar dat ‘kennis vergaren’, direct of indirect, een belangrijke rol speelt, lijkt me evident. Toch mist deze stelling voor mijn gevoel, iets heel essentieels. Het antwoord dat ik opstuurde was eigenlijk een grapje, waarmee ik dat duidelijk hoopte maken, zonder te hoeven zeggen wat er dan precies mist, of wat filosofie dan wel exact is. Maar nu ik dit zeg, is dat dus mislukt.

Ik denk dat het probleem er in zit, dat de stelling ondubbelzinniger lijkt dan hij is. Daardoor lijken er maar twee opties mogelijk: je bent het er mee eens, of niet. Maar zelfs als je het eens bent met de stelling, dan zijn er toch nog meer mogelijkheden? Je kan er toch ook voor kiezen om de regels van de stelling te negeren en vervolgens een heel andere benadering proberen? Juist die open mogelijkheid om het anders te proberen, lijkt mij heel belangrijk voor de filosofie. En dat wordt niet perse ontkend in de stelling, maar ze maakt het wel heel gemakkelijk hier aan voorbij te gaan.

Daarom probeerde ik de begrippen van de stelling zo ver op te rekken dat alles wat er binnen kan vallen, er ook binnen valt. Als je op deze interpretatie van de stelling ‘ja’ antwoordt, dan zegt dat niet zo veel, omdat het werkelijk alles kan betekenen. Maar eigenlijk zegt het ook niet zo veel, als je helemaal zonder dergelijke afwegingen, direct ‘ja’ antwoordt. Want ook dan kan dat eigenlijk alles betekenen. In dit warrige gebied hiertussen, speelt precies dat aspect van de filosofie dat de stelling lijkt te missen.”